Dimèrcles passat, 1r de junh, qu’auec lòc en Lhèida era presentacion dera edicion occitana deth roman Òc, dera escrivana Griselda Lozano, en encastre incomparable dera anciana catedrau de Lhèida (era nomentada Seu Vella). Era autora causiguec tamb tota era intencion aqueth lòc que, coma eth sòn roman, ei tot plen d’istòria e ei plan restacat damb quauqui episòdis deth libre. S’agís d’un ensemble monumentau qu’ei candidat a entrar en patrimòni mondiau dera UNÈSCO.
 
 
Eth cònsol màger de Lhèida que sosten er occitan
 
Ara presentacion que participèren, ath delà dera autora, er especialista Antoni Nogués qu’a participat ara revision deth libre e eth cònsol màger de Lhèida, Àngel Ros, qui felicitèc era autora peth sòn excellent trabalh e l’encoratgèc a escríuer d’auti romans ambientadi ena istòria e es monuments deth nòste país. Griselda pera sua part revendiquèc era importància dera lengua occitana entara evolucion d’autes lengües, planhec eth perilh de desaparicion der occitan e demanèc respècte entà totes es lengües coma estrument entad entenement des pòbles. Eth cònsol màger de Lhèida, dera sua part, que manifestèc ara autora eth sòn sosten ar occitan.
 
En acabar-se er acte, era autora signèc exemplars deth sòn libe e blaguèc damb es assistents ara presentacion, qu’entre eri qu’i auie representants de partits politics, deth sector academic, der Avescat de Lhèida, dera Escòla des Lengües, deth mond culturau, des Archius Diocesans, deth Grop de Convèrsa Occitana-Aranesa, d’aranesi residents en Lhèida e d’uns auti simplaments interessadi ena lengua e cultura occitanes. Quitament es representants des partits mens favorables ara diversitat lingüistica manifestèren eth sòn sosten ara lengua nòsta.
 
 
Cercaira de documents medievaus
 
Griselda Lozano Carvajal ei cercaira de documents medievaus dera Val  d’Aran qu’escorrunfle enes Archius dera Corona d’Aragon (Barcelona), ei seguidora deth prètzhèt iniciat pes professors Joan Reglà e Campistol e Ferran Valls Tarberner.
 
Profeitant dera sua experiéncia documentau, escriu eth roman Òc, plaçant era trama ena Val d’Aran, un parçan d’Occitània que, pendent era epòca medievau, sajauen d’obtier diuèrsi monarques. Un lòc qu’en sègle XII ère plen d’istòria, coneishença, art e beutat. Lozano qu’ei tanben presidenta dera Fondacion Ager e collaboradora de Jornalet.
 
 
Occitània, istòria, intriga, passion, sèxe, e esperitalitat
 
Ena ola d’Òc era autora qu’i a hèt a borir pòc a pòc es quantitats justes des ingredients d’istòria, intriga, passion, sèxe, e esperitalitat. E tot aquerò qu’ac mòstre tamb adetria, tamb era lòssa dera sua pluma, enes diuèrsi capítols, hicant en bèri episòdis eth farcit dera descripcion, lèu poetica, des beròis sits que conformen Occitània. Eth repaish literari que s’acabe tamb eth shabròt d’un finau susprenent.
 
Entàs legeires que ja an gaudit d’Òc en d’autes lengües, ara qu’an era oportunitat de recrear-se damb ua dusau lectura en occitan-aranés possant-se enes sues pagines. Çò’m par qu’eth ritme, eth suspens e era intriga que Lozano impòse ara trama d’Òc auràn obligat eth legeire, ena prumèra dalhada, de chapar capítols sense arturar-se de gostar coma cau era polida pròsa. E òc, que cau redalhar un aute viatge.
 
 
 
 
Tònho Castet